Tarihçe Çamaltı Tuzlası

Çamaltı Tuzlası İzmir ili, Çiğli ilçesi, Sasalı Beldesi yakınındadır.

Çamaltı Tuzlası, endüstriyel anlamda yaklaşık 150 yıllık bir geçmişi olan ve Gediz Deltası’nda 73 km2 alan üzerinde kurulu ülkemizin en büyük deniz tuzlasıdır. Güney ve batı kesiminde İzmir Körfezi ile Sasalı Beldesi, Sasalı Organize Sanayi Bölgesi, Süzbeyli Köyü; kuzeyinde İzmir-Menemen Organize Deri Sanayi Bölgesi ve İzmir Kuş Cenneti bulunmaktadır.

Kuruluş yeri bölge eğiminin az olması, yağış miktarının düşüklüğü, net buharlaşmanın yüksek olması, kurutucu rüzgârların varlığı ve pazarlama olanaklarının geniş olması nedenlerine göre seçilmiştir.

Gediz Nehri, Türkiye'nin bu en büyük deniz tuzlasını binlerce yıl boyunca Anadolu'nun içlerinden kıyılara taşıdığı alüvyonlarla oluşturmuştur. 20. yüzyılın başlarına dek bugünkü tuzlanın güneyine akan Gediz, iki kez kuzeye doğru yatak değiştirmiş ve şimdiki konumuna ulaşmıştır.

MÖ 250-300 yıllarına dayanan ve yüzyıllar boyunca sahil gölcüklerinde biriken tuzların ilkel yöntemlerle toplanarak işlendiği Çamaltı Tuzlası'nın bugünkü kapasitesi 600.000 tondur. İlk kez Makedonyalılar tarafından kullanılan tuzla, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de sürekli işletilerek geliştirilmiştir. 1671-1672 yıllarında yöreyi gezen Evliya Çelebi'nin 'Seyahatname'sinde adı Tuzla-i Melemeniye olarak geçmektedir. Padişah Abdülmecid zamanında özelleştirilen tuzlada üretilen tuz, binlerce deve ile Balıkesir, Aydın ve Afyon bölgelerine gönderilmiştir. O dönemde tuz üreticilerinden de vergi alınmıştır.

İlk olarak 1863 yılında İtalyanlar tarafından modernleştirilen Çamaltı Tuzlası, bir süre yerel tuz üreticileri tarafından işletilmiş, daha sonra yönetimi Galata bankerleri tarafından tuz üretimi karşılığında devlet hazinesine düşük bir miktar vergi ödemek kaydıyla devralınmıştır. 1902 yılında Gediz Nehrinin taşması nedeni ile Çamaltı Tuzlası 1909 -1910 yıllarında yeniden inşa edilmiştir.

Çamaltı Tuzlası 1912 yılında kamulaştırılarak Maliye Bakanlığı’na devredilmiş, 1933 yılında ise Tekel Bakanlığı’na bağlanmıştır. 1952 yılından itibaren yapılan kamulaştırma ve genişletme çalışmaları ile üretim kapasitesi 400.000 tona çıkartılmıştır. Bu çalışmalara 1973 yılında Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Organizasyonu (UNIDO) da katkıda bulunmuştur. Bu kapsam dâhilinde hazırlanan raporda; eksik olan evaporasyon sahasından tam olarak yararlanılamaması, buralarda yeterli rezerv su bulunamaması ve yüksek yoğunluktaki su stokunun yeterli seviyede olmamasının üretimi düşürdüğü belirtilmektedir. Bu nedenle, 20 km2‘lik arazi daha kamulaştırılarak tuzla işletme alanı 73 km2'ye çıkarılmıştır.

Günümüze kadar yapılan iyileştirmeler sonucu Çamaltı Tuzlası'nın üretim kapasitesi mevsimsel şartlara bağlı olarak yaklaşık 600 bin tona yükselmiştir.